เบญจสุทธคงคาน้ำศักดิ์สิทธิ์กับประเพณีไทย


น้ำสำคัญที่เคยใช้สำหรับ พระราชพิธีสำคัญๆ อันเกี่ยวกับด้วยองค์พระมหากษัตริย์ของไทยนั้นจำเป็นต้องเสาะแสวงหาเลือกเฟ้นเอาแต่น้ำในแม่น้ำหรือบ่อสระที่นิยมนับถือกันมาแต่โบราณสมัยว่า สถานที่นั้นๆเป็นสถานที่อันทรงความศักดืสิทธิ์ชึ่งนิยมนับถือกันมาจนกลายเป็นประเพณีไทยสืบๆกันมา
น้ำสำคัญหรือน้ำศักดิ์สิทธิ์นั้น ใช้สำหรับองค์พระมหากษัตริย์สรงสนานในการพระราชพิธีสำคัญเช่น พระราชพิธีมูรธาภิเษก และพระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยากับทั้งใช้สำหรับเป็นน้ำเสวยโดยเฉพาะอย่างใดอย่างหนึ่งด้วย อันประเพณีไทยเกี่ยวเนื่องกับน้ำสำหรับองค์พระมหากษัตริย์นั้น ไทยเราเห็นจะได้แบบอย่างคตินี้มาจากคติของศาสนาพราหมณ์ ซึ่งชาวอินเดียได้นำมาเผยแพร่พร้อมกับวัฒนธรรมด้านอื่นๆในภูมิภาคส่วนนี้ซึ่งชาวอินเดียผู้นับถือศาสนาพราหมณ์ถือคติว่าน้ำเป็นเครื่องชำระล้างบาปกรรมที่ตนกระทำความชั่วให้หมดสิ้นไปด้วยการสรงสนานชำระล้างร่างกาย ในแม่น้ำหรือสระหรือบ่อที่ศักดิ์สิทธิ์ นักจารึกแสวงบุญนอกจากจะเที่ยวไปไหว้พระ (พระผู้เป็นเจ้าในศาสนาพราหมณ์) ตามเทวาลัยต่างๆแล้วยังท่องเที่ยวไปอาบน้ำลอยบาปในสถานที่ดังกล่าวนั้นอีกด้วย เพื่อให้ร่างกายและจิตใจนั้นใสสะอาดหมดจดจากเครื่องเศร้างหมองคือ กิเลส

ไทยเราได้รับนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนที่จะมารับนับถือพระพุทธศาสนา คติในศาสนาพราหมณ์คลุกเคล้ากับคติของพระพุทธศาสนาจนแทบจะแยกกันไม่ออก นี่หมายถึงพิธีกรรมไม่ใช่หลักธรรม บรรดาแม่น้ำและสระอันศักดิ์สิทธิ์ที่นิยมนับถือกันมาในประเทศไทยนั้น คงมีปรากฏดังนี้

เบญจสุทธคงคาสำหรับสรงสนานมูรธาภิเษก
*น้ำในแม่น้ำป่าสัก ตักที่ตำบลท่าราบ จังหวัดสระบุรี
*น้ำในแม่น้ำบางประกง ตักที่บึงพระอาจารย์ จังหวัดปราจีนบุรี
*น้ำในแม่น้ำเพชรบุรี ตักที่ท่าชัย ตรงหน้าท่าวัดไชยศิริ ตำบลสมอพลือ อำเภอบ้านลาด จังหวัดเพชรบุรี
*น้ำในแม่น้ำราชบุรี(แม่น้ำแม่กลอง) ตักที่ในคลองดาวดึงส์ ตรงท่าวัดดาวดึงส์ ซึ่งอยู่ใน ตำบลปากง่าม อำเภออำพวา จังหวัดสมุทรสงคราม
*น้ำในแม่น้ำเจ้าพระยา ตักที่ตำบลบางแก้ว (อำเภอบางแก้ว ปัจจุบันคืออำเภอเมืองอ่างทอง)

นอกจากจะตักน้ำจากแม่น้ำเหล่านี้แล้ว ในสมัยก่อนๆยังนิยมตักน้ำจากสระทั้ง ๔ ในตำบลทุ่งหว้า อำเภอเมืองสุพรรณบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี คือ สระแก้ว,สระคา,สระยมนา,สระเกศ สระทั้ง๔นี้เป็นสระโบราณ ที่ริมสระมีเจดีย์สระละ ๑ องค์ปัจจุบันตื้นเขินมาก เจดีย์ริมสระก็ปรักหักพังจะสิ้นซากอยู่แล้ว
นอกจากแม่น้ำและสระที่กล่าวมาก็คงยังจะมีสระตระพัง บ่อในจังหวัดอื่นๆอีกที่น่าจะเคยใช้น้ำในสระ บ่อ เหล่านั้นเกี่ยวกับพระราชพิธีสำคัญเช่นนั้นด้วยเช่น สระแก้ว ทะเลชุบศร จังหวัดลพบุรี , สระแก้ว สระขวัญ สระลพ จังหวัดปราจีนบุรี , สระโกสินารายณ์ จังหวัดราชบุรี , บ่อหน้าพระลาน บ่อวัดเสมาชัย บ่อวัดประตูขาว บ่อสระข่าววัดหอไตร จังหวัดนครศรีธรรมราช  ตระพังทอง ตระพังเงิน ตระพังโพยศรีบ่อพระสยมภูวนาถ คูวัดศรีชุม จังหวัดสุโขทัย เป็นต้น